Aşırı Hızdan Kaynaklanan Trafik Kazalarında Hukuki Süreç: Haklar, Cezalar ve Dava Aşamaları

Aşırı hız, Türkiye’de trafik kazalarının en yaygın sebeplerinden biridir. Emniyet Genel Müdürlüğü istatistiklerine göre, ölümle sonuçlanan kazaların yaklaşık %40’ı aşırı hız nedeniyle gerçekleşmektedir. Bu durum sadece trafik cezası ile sınırlı kalmaz; ciddi bir hukuki süreci de beraberinde getirir.

Aşırı Hız Nedir?

Aşırı hız, belirli bir yol için yasal olarak belirlenen hız sınırının üzerinde araç kullanılması anlamına gelir. Karayolları Trafik Kanunu’na (KTK) göre hız sınırlarının %10’dan fazlası ihlal edildiğinde idari yaptırımlar devreye girerken, bu ihlalin bir kazaya sebep olması durumunda adli yaptırımlar gündeme gelir.

Aşırı Hızla Yapılan Kazalarda Hukuki Sorumluluk Türleri

1. Ceza Hukuku Açısından

Aşırı hız sonucu bir kişiye zarar verilmişse, sürücü hakkında Taksirle Yaralama (TCK 89) veya Taksirle Ölüme Sebebiyet Verme (TCK 85) suçlarından dava açılır.

• Taksirle yaralama: 3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası
• Taksirle ölüme neden olma: 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası
• Bilinçli taksir (hız aşımı gibi durumlarda): Cezalar artırılabilir

2. İdare Hukuku Açısından

Aşırı hız nedeniyle meydana gelen kazalarda:

• Trafik polisi kaza tespit tutanağı düzenler
• Sürücüye Karayolları Trafik Kanunu’na göre idari para cezası uygulanır
• Suçun tekrarı varsa sürücü belgesi geçici süreyle alınabilir

3. Tazminat Hukuku Açısından

Kazaya karışan mağdurlar veya yakınları, sürücü ya da sigorta şirketine karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Bu davalarda:

• Tedavi giderleri, iş gücü kaybı gibi kalemler için maddi tazminat
• Yaşanan acı ve psikolojik travmalar için manevi tazminat talep edilebilir

Aşırı Hız Nedeniyle Kazaya Karışan Sürücünün Hakları

Sürücüler, haklarında açılan ceza davası ve idari işlemlere karşı bazı yasal haklara sahiptir:

• Trafik cezasına karşı 15 gün içinde itiraz hakkı (sulh ceza hâkimliği)
• Ceza yargılamasında avukat tutma hakkı
• Tazminat davasına karşı karşı dava açma veya itiraz etme hakkı
• Trafik tespit tutanaklarına karşı bilirkişi raporu talep etme hakkı

Mahkeme Süreci Nasıl İşler?

1. Kaza Tespiti: Trafik polisi tarafından kaza yeri incelenir ve tutanak düzenlenir.
2. Savcılık Soruşturması: Ölümlü ya da yaralamalı kaza varsa, Cumhuriyet Savcılığı soruşturma başlatır.
3. Ceza Davası: Şüpheli sürücü hakkında ceza davası açılır. Bilirkişi raporu, tanık ifadeleri, hız ölçüm verileri dikkate alınır.
4. Tazminat Davası: Kazada zarar gören kişiler, sürücü ya da sigorta şirketine dava açabilir.
5. Karar ve Uygulama: Mahkeme, kusur oranlarına göre karar verir. Cezai hüküm ve tazminat yükümlülükleri netleşir.

Aşırı Hız Kazalarında Sıkça Sorulan Sorular

❓ Sigorta öder mi?

Zorunlu trafik sigortası kusur oranına bağlı olarak zararları karşılar. Ancak aşırı hız “kasti davranış” sayılırsa sigorta ödemeden kaçınabilir.

❓ Ehliyet alınır mı?

Kusurlu sürücünün ehliyetine geçici veya kalıcı el konulabilir. Bu durum mahkeme kararına göre değişir.

❓ Bilinçli taksir nedir?

Sürücünün tehlikeyi öngörmesine rağmen kasten tedbir almaması durumudur. Cezalar artırılır.

Sonuç

Aşırı hız, sadece bir trafik ihlali değil; ölümle ve ağır yaralanmalarla sonuçlanan ciddi bir suçun başlangıcı olabilir. Hem idari hem adli hem de tazminat yönünden ciddi sonuçlara yol açan bu ihlal, sürücülerin trafik kurallarına azami dikkat göstermesini zorunlu kılar. Kazaya karışan tarafların ise süreci uzman bir avukat ile takip etmeleri, hak kaybı yaşamamaları açısından büyük önem taşır.